Metropolia na Pomorzu coraz bliżej
Związek metropolitalny jest kolejną formą współdziałania jednostek samorządu terytorialnego przynoszący konkretne, codzienne korzyści dla mieszkańców obszaru metropolitalnego. Uchwalenie ustawy przez Parlament dałoby prawo dysponowania dodatkowymi środkam
Ustawa metropolitalna
Związek metropolitalny jest kolejną formą współdziałania jednostek samorządu terytorialnego przynoszący konkretne, codzienne korzyści dla mieszkańców obszaru metropolitalnego. Uchwalenie ustawy przez Parlament dałoby prawo dysponowania dodatkowymi środkami na realizację wspólnych zadań. Powstanie metropolii oznacza, że co roku na Pomorzu zostanie ponad 200 mln zł, które obecnie trafiają do budżetu państwa.
Korzyści z ustawy metropolitalnej
Związek metropolitalny łączy gminy, miasta i powiaty, dając możliwość wspólnego realizowania zadań takich jak planowanie inwestycji, np. lokalizacji większych osiedli, fabryk, dróg i tras rowerowych czy sieci ciepłowniczych, zapewnienie połączeń autobusowych czy kolejowych oraz promocja zespołu miast i gmin jako jednego organizmu. Wzmacnianie obszarów metropolitalnych nie jest dzieleniem Polski na silniejszych i słabszych. Współpraca dużych i małych samorządów wokół największych miast jest esencją zrównoważonego rozwoju kraju. Związek metropolitalny to większy dostęp dla mieszkańców wsi i małych miasteczek do specjalistycznej opieki medycznej, edukacji i rynku pracy. Jak pokazują wszystkie badania tam, gdzie została utworzona struktura metropolitalna lepiej zorganizowany jest transport publiczny oraz bardziej skoordynowana jest przestrzeń publiczna.
Usankcjonowana prawnie metropolia to rozbudowany system transportu publicznego, sprawniejsze i szybsze połączenia na podstawie jednego biletu, walka o czyste środowisko i powietrze, skoordynowane planowanie przestrzenne, współpraca przy realizacji inwestycji, wspólne planowanie przebiegu dróg oraz rozwój zrównoważonej mobilności. To konkretne, codzienne korzyści dla mieszkańców.
Metropolią już jesteśmy. Teraz czas na sformalizowanie współpracy
W 2011 r. z inicjatywy prezydenta Pawła Adamowicza powstało stowarzyszenie samorządowe Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, w którym współdziała 57 samorządów - zarówno gminy miejskie, jak i wiejskie, a także osiem powiatów.
O tym jak doskonale potrafimy współpracować świadczy sukces Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, czyli części Regionalnych Programów Operacyjnych. OMGGS zarządza funduszami europejskimi o wartości 1,76 mld zł, co przekłada się na prawie 180 projektów o wartości 3,13 mld zł. Z tych pieniędzy powstają węzły przesiadkowe, finansowana jest termomodernizacja budynków publicznych, rewitalizowane są miasta i gminy, powstają nowe szpitale geriatryczne, przedsiębiorstwa społeczne, a prawie 18 tys. osób bezrobotnych i zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem dostaje pomoc. Działanie w obecnej formule – stowarzyszenia gmin i powiatów – pozwala nam realizować wspólne interesy. Efekty naszych działań są z roku na rok coraz bardziej widoczne. Jednak nie jesteśmy w stanie ani finansowo, ani prawnie działać na taką skalę, jaka byłaby w pełni satysfakcjonująca dla wszystkich mieszkańców metropolii. Potrzebujemy do tego nowej formy współpracy między naszymi samorządami, jaką jest związek metropolitalny, chcielibyśmy tak, jak metropolia śląska móc sięgać po dodatkowe uprawnienia i środki finansowe. Jesteśmy zatem metropolią de facto - teraz potrzebujemy być metropolią de iure.
Zadanie związku metropolitalnego
Projekt ustawy dla Pomorza jest wzorowany na rozwiązaniach GZM. Podobnie jak na Śląsku, określa główne zadania związku metropolitalnego, wśród których są transport zbiorowy, przebieg dróg, strategia, planowanie przestrzenne i promocja. Pomorski projekt zawiera szóste dodatkowe działanie – ochronę środowiska i adaptację do zmian klimatu, na które ze względu na geograficzne położenie jesteśmy jednym z najbardziej narażonych regionów w kraju. W sierpniu 2017 r. wspólnie mierzyliśmy się ze skutkami nawałnicy, która przeszła przez województwo pomorskie. Nasze gminy coraz częściej doświadczają gwałtownych opadów deszczu, które pociągają za sobą daleko idące skutki zarówno w gospodarcze, jak i środowiskowe. Mamy świadomość, że klimat nie zna granic administracyjnych i tylko wspólne rozwiązania mogą zmniejszyć negatywne następstwa jego zmian. To, co nas łączy ze Śląskiem to rozłożenie ciężaru rozwojowego na wiele ośrodków, nie tylko Gdańsk, Gdynię i Sopot, ale również na Małe Trójmiasto Kaszubskie (Wejherowo, Redę i Rumię) oraz położone na południu Pruszcz Gdański i Tczew.
Projekt ustawy dla Pomorza zawiera ponadto dwa zasadnicze zapisy, które odróżniają go od ustawy metropolitalnej dla Śląska i projektu dla metropolii łódzkiej. Pierwszym z nich jest udział powiatów w związku metropolitalnym. Drugi zaś, z uwagi na silne powiązania funkcjonalne z Elblągiem, daje możliwość włączenia do metropolii samorządów, które leżą poza granicami województwa pomorskiego.
W usankcjonowanej prawnie metropolii upatrujemy przede wszystkim korzyści dla mniejszych miejscowości. Dodatkowe fundusze dla Pomorza pozwolą na koordynację działań dotyczących zarządzania transportem, na zakup dodatkowych autobusów, tramwajów, trolejbusów i pociągów, a także na stworzenie nowych połączeń i koordynację budowy priorytetowych dla metropolii dróg. Jest to szczególnie ważne dla małych samorządów. Bez ustawy metropolitalnej nie będzie można dostatecznie zadbać o mieszkańców najmniejszych miejscowości i walczyć z wykluczeniem komunikacyjnym, które jest jednym z największych wyzwań naszego kraju. Dodatkowy budżet przełoży się na wyrównanie standardu usług oświatowych i kulturalnych w małych i dużych gminach, skoordynowane planowanie przebiegu dróg, terenów inwestycyjnych i mieszkaniowych czy wspólną promocję zagraniczną atutów gospodarczych i turystycznych naszych miast i gmin.
Ustawa metropolitalna w rękach posłów
Powołanie metropolii to temat obecny w debacie publicznej od kilku lat. Za rządów PO-PSL przyjęto ustawę, która zakładała istnienie kilkunastu związków. Miały one powstać 1 lipca 2016 roku. Choć ustawę przyjęto, to rząd następnej kadencji nie wydał odpowiednich rozporządzeń do niej, a w 2017 roku przyjął nowy, przygotowany przez MSWiA, projekt ustawy o związku metropolitalnym jedynie w województwie śląskim. W czerwcu 2016 roku samorządowcy zrzeszeni w Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Gdynia-Sopot podjęli jednogłośną decyzję o chęci utworzenia związku metropolitalnego w rejonie Trójmiasta. Pomysł poparł również Wojewoda Pomorski Dariusz Drelich. Inicjatywę wspiera także Unia Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich, a także Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Gdańsku. Mimo szerokiego, ponadpartyjnego poparcia ze strony różnych środowisk, rozmowy z Rządem RP poprzedniej kadencji dotyczące ustawy metropolitalnej dla województwa pomorskiego nie przyniosły efektu.
Za sprawą nowo wybranego Senatu złożonego z doświadczonych samorządowców projekt ustawy metropolitalnej powrócił do przestrzeni publicznej. 29 stycznia 2020 r. w Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku samorządowcy OMGGS przekazali przygotowany akt prawny na ręce Marszałka Senatu, prof. Tomasza Grodzkiego, który zadeklarował prace nad nim w izbie wyższej. W imieniu OMGGS senatorem wnioskodawcą został Ryszard Świlski. 30 lipca br. połączone senackie komisje, Ustawodawcza oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej pozytywnie zaopiniowały procedowany projekt.
Więcej informacji:
Projekt ustawy
